Trong kho tàng dược liệu cổ truyền phương Đông, Nấm Thượng Hoàng từ lâu đã được mệnh danh là “thần dược trường sinh”, được các bậc vua chúa và giới quý tộc xem như báu vật để kéo dài tuổi thọ, bảo vệ sức khỏe, và duy trì vẻ đẹp trẻ trung. Vậy vì sao Nấm Thượng Hoàng lại được coi trọng đến vậy? Hãy cùng Dược Liệu Ba Miền tìm hiểu về loại nấm này nhé!
I. Nấm Thượng Hoàng – “Thần dược” trong cung đình cổ đại
Từ khoảng năm 600 đến 1000 sau Công nguyên, người Trung Quốc đã phát triển những kỹ thuật trồng nấm dược liệu và nấm ẩm thực tinh xảo nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về thực phẩm và thuốc chữa bệnh. Trong số đó, Nấm Thượng Hoàng được biết đến với tên gọi Meshima ở Nhật Bản và Sanghwang ở Hàn Quốc – là một trong những loại nấm quý hiếm nhất.
Trong cuốn y học cổ đại 2000 năm tuổi “Thần Nông Bản Thảo Kinh” (The Divine Farmer’s Materia Medica Classic), Meshima được xếp vào nhóm “thượng phẩm” – dược liệu cao cấp nhất và được tôn sùng như một “thần dược” của thời cổ đại. Loại nấm này được các vị vua chúa săn lùng, với niềm tin có thể kéo dài tuổi thọ và duy trì sự trẻ trung. [2]
Các hoàng đế Trung Hoa và hoàng gia Nhật Bản đã sử dụng Nấm Thượng Hoàng dưới dạng trà hoặc bài thuốc, coi nó như một phương thuốc trường sinh bất lão. Đặc biệt, Hoàng đế Tần Thủy Hoàng (220 TCN), vị hoàng đế đầu tiên thống nhất Trung Quốc đã từng phái 3000 chàng trai và cô gái đến các hòn đảo của Nhật Bản để tìm kiếm “nấm bất tử“. Câu chuyện này không chỉ phản ánh giá trị to lớn của Nấm Thượng Hoàng mà còn cho thấy sự khao khát vượt thời gian của con người trong việc tìm kiếm sự trường tồn và sức khỏe vĩnh cửu. [2]
II. Lịch sử sử dụng Nấm Thượng Hoàng qua các nền văn hóa
Nấm Thượng Hoàng có lịch sử sử dụng lâu đời trong y học cổ truyền ở nhiều quốc gia Đông Á:
- Tại Trung Quốc: Nấm Thượng Hoàng được ghi chép trong các tài liệu y học hàng ngàn năm trước, đặc biệt trong Bản thảo cương mục (thế kỷ 16) của Lý Thời Trân. Nó được dùng để hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, dạ dày và tăng cường sức khỏe tổng thể.[2]
- Tại Hàn Quốc: Nấm Thượng Hoàng được coi là một trong những loại nấm dược liệu quý nhất, thường xuất hiện trong các bài thuốc hoàng gia. Nó nổi tiếng với khả năng chống ung thư và tăng cường hệ miễn dịch.[2]
- Tại Nhật Bản: Nấm Thượng Hoàng cũng được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền để điều trị các bệnh mãn tính và hỗ trợ sức khỏe.
Nhờ những công dụng tuyệt vời này, Nấm Thượng Hoàng đã trở thành một phần không thể thiếu trong kho tàng dược liệu quý của các nền y học cổ truyền Đông Á.
III. Từ “Thần Dược” Cổ Đại Đến Nghiên Cứu Khoa Học Hiện Đại
Một sự kiện lịch sử quan trọng đã đưa Nấm Thượng Hoàng đến gần hơn với công nghệ nghiên cứu và phát triển hiện đại là vụ thả bom nguyên tử xuống hai thành phố Hiroshima và Nagasaki năm 1945. Hàng ngàn người dân bị ảnh hưởng bởi phóng xạ đã mắc phải những căn bệnh hiểm nghèo, đặc biệt là ung thư. [3]
Chính phủ Nhật Bản đã di dời họ đến các hòn đảo để theo dõi và điều trị. Trong quá trình này, người ta nhận thấy rằng những người dân được chuyển đến các đảo Mishima, Ieshima và Takeshima, khi sử dụng loại nấm mọc trên cây dâu tằm, đã dần hồi phục sức khỏe một cách đáng kể. Điều này thu hút sự chú ý của các nhà khoa học Nhật Bản, và từ đó, những nghiên cứu đầu tiên về khả năng chống ung thư của nấm Thượng Hoàng đã bắt đầu:[3]
- Năm 1964: Các nhà khoa học Nhật Bản chính thức tiến hành nghiên cứu về nấm thuộc họ Phellinus, loại nấm được phát hiện đầu tiên trên đảo Mishima và Kagoshima.
- Đến năm 1968: Họ đã chứng minh được hiệu quả đáng kinh ngạc của loại nấm này trong việc ức chế tế bào ung thư.
- Từ năm 1980: Nghiên cứu về Nấm Thượng Hoàng đã mở rộng sang Hàn Quốc, nơi nó được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hàn Quốc (FDA) công nhận và trở thành một phần quan trọng trong các phương pháp điều trị.
- Đến năm 1992: Nấm Thượng Hoàng đã được đưa vào dự án quốc gia nghiên cứu, khẳng định vị thế của nó như một dược liệu quý trong y học hiện đại.
IV Bậc vua chúa sử dụng nấm Thượng Hoàng như thế nào?
Nấm Thượng Hoàng từ lâu đã được coi là một loại dược liệu quý, được các bậc hoàng đế và giới quý tộc sử dụng để tăng cường sức khỏe, kéo dài tuổi thọ và hỗ trợ điều trị bệnh. Dưới đây là những cách mà họ đã dùng “thần dược” này:
1. Làm thuốc bổ – tăng cường sức khỏe
Nấm Thượng Hoàng được mệnh danh là “thần dược” nhờ khả năng bồi bổ cơ thể, tăng cường sinh lực và củng cố hệ miễn dịch một cách vượt trội. Các bậc hoàng đế xưa tin dùng loại nấm quý này để duy trì sức khỏe và sự trường thọ. Họ thường sử dụng nấm dưới dạng:
- Trà hoặc thuốc sắc: Nấm khô được nghiền nhỏ hoặc thái lát, sau đó hãm với nước nóng để tạo thành một loại trà thơm ngon, bổ dưỡng.
- Kết hợp thảo dược: Nấm còn được kết hợp với các loại thảo dược quý khác trong những bài thuốc sắc, giúp tăng cường hiệu quả và mang lại những lợi ích toàn diện cho sức khỏe.
2. Hỗ trợ điều trị bệnh
Nấm Thượng Hoàng được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh như:[2]
- Ung thư: Nhờ khả năng ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và tăng cường hệ miễn dịch.
- Bệnh gan: Giúp giải độc gan và hỗ trợ chức năng gan.
- Viêm nhiễm: Có tác dụng kháng viêm, giảm đau.
Để tiện lợi và dễ hấp thu, các bậc hoàng đế thường sử dụng nấm dưới dạng cao hoặc chiết xuất. Về sau, các nghiên cứu khoa học đã mở rộng phạm vi ứng dụng của Nấm Thượng Hoàng trong việc hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh lý khác nhau, bao gồm hen suyễn, tiểu đường, chàm, cúm do virus, và đặc biệt là các loại ung thư như ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư ruột kết.[1]
3. Làm đẹp và chống lão hóa
Nấm Thượng Hoàng được ví như “báu vật” của sắc đẹp nhờ chứa hàm lượng cao các chất chống oxy hóa, giúp làm chậm quá trình lão hóa và duy trì vẻ tươi trẻ. Các hoàng hậu và phi tần xưa đã tận dụng loại nấm quý này để gìn giữ nhan sắc:
- Trà dưỡng nhan: Pha thành trà để mang lại hiệu quả làm đẹp từ bên trong.
- Mặt nạ dưỡng da: Kết hợp với các loại thảo dược quý khác để tạo thành mặt nạ, giúp nuôi dưỡng làn da mịn màng, căng bóng.
4. Dùng trong các bài thuốc Đông y:
Nấm Thượng Hoàng thường được kết hợp với những thảo dược quý như nhân sâm, linh chi và đông trùng hạ thảo để tạo nên các bài thuốc bổ đặc biệt. Những bài thuốc này giúp:
- Tăng sinh lực, cải thiện thể trạng toàn diện.
- Hỗ trợ điều trị bệnh mãn tính như dạ dày, tim mạch, xương khớp…
5. Dùng trong ẩm thực hoàng gia
Nấm Thượng Hoàng không chỉ là một dược liệu quý mà còn là nguyên liệu không thể thiếu trong ẩm thực hoàng gia, được xem như một loại thực phẩm chức năng cao cấp. Với hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng vượt trội, nấm thường được chế biến thành những món ăn bổ dưỡng như súp, canh, hoặc hầm cùng các loại thịt, mang đến những bữa ăn vừa ngon miệng vừa tốt cho sức khỏe.
6. Làm quà tặng quý giá
Được xem như biểu tượng của sức khỏe dồi dào và sự trường thọ, Nấm Thượng Hoàng thường được trao tặng trong những dịp trọng đại, thể hiện sự kính trọng và mong muốn người nhận luôn khỏe mạnh, an lành.
Món quà này không chỉ mang giá trị vật chất mà còn chứa đựng ý nghĩa sâu sắc về sự quan tâm và lòng thành kính, khiến nó trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa tặng quà của hoàng gia và tầng lớp quý tộc thời xưa.
7. Sử dụng trong các nghi lễ hoàng gia
Trong nhiều nền văn hóa, Nấm Thượng Hoàng được tôn vinh như một biểu tượng thiêng liêng của sự may mắn, sức khỏe và trường thọ. Loại nấm quý này không chỉ xuất hiện trong đời sống hàng ngày mà còn được sử dụng trong các nghi lễ trang trọng để cầu mong sức khỏe dồi dào và sự thịnh vượng bền vững cho hoàng gia.
Sự hiện diện của Nấm Thượng Hoàng trong những nghi lễ này không chỉ thể hiện niềm tin vào sức mạnh chữa lành của thiên nhiên mà còn là lời cầu nguyện cho một tương lai tươi sáng, đầy phúc lành.
V. Kết luận
Nhờ những công dụng kỳ diệu và giá trị dược liệu vượt trội, Nấm Thượng Hoàng đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống của các bậc hoàng đế và giới quý tộc thời xưa. Được xem như “báu vật” của y học cổ truyền, loại nấm quý này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe, kéo dài tuổi thọ mà còn là biểu tượng của sự quyền quý và tinh hoa.
Ngày nay, Nấm Thượng Hoàng vẫn giữ nguyên giá trị của mình, được các nhà khoa học hiện đại nghiên cứu và ứng dụng rộng rãi trong y học, khẳng định vị thế là một trong những dược liệu quý hiếm nhất, mang lại hy vọng và sức khỏe cho con người.
Từ thần dược hoàng gia đến ứng dụng hiện đại – Nấm Thượng Hoàng không chỉ là dược liệu, mà còn là di sản y học quý báu của nhân loại.
Tài liệu tham khảo:
[1]. Phellinus linteus (Sang Hwang Mushroom): Benefits and Side Effects
[3]. Miracle medicinal mushroom – Sang Hwang / Phellinus / Meshima
